Ana Bambić Kostov, Decembar 2013.

Svi bogovi i đavoli koji su ikada postojali….svi se oni nalaze u nama, tu su kao mogućnosti, kao želje, kao izlazi.

Herman Hese, Demijan

Razotkrivanje unutrašnjih sukoba koji komponuju kompleksnu ljudsku prirodu čini fokus nove serije crteža mladog beogradskog umetnika i grafičara, Vladimira Lalića. Pristupajući vizuelnom uz podražavanje principa psihoanalize, umetnik teži da ogoli, a potom pravilno sklopi unutrašnje biće čoveka. Tematsku osnovu Lalićevih ekspresivnih crteža sugestivnih naziva čini portret, kao simbol ljudskog lika i stoga, kao osnovno sredstvo raspoznavanja u humanoj interakciji.

Slojevitost predstave umetnik postiže predanim raščlanjivanjem forme obogativši je mnoštvom simbola preuzetih iz lične ikonografije. Pomalo brutalnim traganjem za osobenim sadržajem on izlaže prirodu čoveka pogledu, uz namerno odbacivanje raznorodnih fasada ličnosti. Kao simbolički nosioci značenja se prepoznaju multiplicirane oči, stilizovani delovi utrobe, ruke, stopala, genitalije. Zakucavanjem ključnih figura za površinu, umetnik ih zadržava u okvirima izložene predstave, iznoseći svoju nameru da alegorijski secira svaki segment karaktera. Predstave insekata i životinja evociraju određene obrasce ponašanja koje možemo pronaći i kod ljudi u različitim situacijama. Doživljaj muve kao prljavog stvorenja i nosioca zaraze jeste ideja kojom autor obeležava ponašanje čoveka, koji u masi često leti ka nečistom i trulom. Ovakvo razmišljanje otkriva kritički stav prema etički potonulom i duhovno osiromašenom društvu, premda to nije primarni cilj Lalićevog istraživanja. On prvenstveno teži za istinom, koju iznosi racionalno i bez ulepšavanja.

Po obrazovanju grafičar, Vladimir Lalić demonstrira veliki crtački dar i ostaje veran liniji kao osnovnom izražajnom sredstvu. Crteže ove serije karakteriše jak energetski naboj postignut pažljivim građenjem kompozicije. Kroz vrstu kontrolisane linearne eksplozije umetnik emituje emociju koja oslikava intimni doživljaj analiziranog subjekta. Anatomski deformisane figure i mnogobrojni motivi koji se preklapaju u konjunkciji sa teksturom često poprimaju posve nove vizuelne osobine i time postaju nova značenjska obeležja, druga lica, drugi likovi. Upravo ta, dodatna lica, podvlače dualitet, ili multiplicitet, ljudske prirode koju umetnik želi da prikaže integralno. Svaki čovek nosi nedefinisani broj maski, svaki se sastoji iz mnoštva segmenata od kojih neke, možda čak i većinu, ne želi da podeli sa svetom. Međutim, upravo su te maske aspekti koje autor ove serije crteža smatra bitnim, jer samo ako se posmatraju zajedno, može se ostvariti suštinska spoznaja bića.

U kovitlacu sastavnih delova ljudskog bića i simbola njegovog karaktera, ljudska priroda je sasvim ogoljena, izložena pogledu i promatranju. Kao u enciklopediji, delovi su dužima povezani sa marginom iščekujući da im se dodeli odgovarajuće značenje, dok izdvojene i predimenzionirane oči komuniciraju direktno sa posmatračem, izazivajući nelagodu i osećaj izloženosti.

Razlaganjem ljudskog karaktera na činbeničke simulakrume umetnik zastupa stanovište da se jedino samospoznajom može dostići unutrašnja celovitost. Interesantno je njegovo poređenje čoveka sa knjigom koju bi svako želeo da napiše prema sopstvenim percepcijama, ali niko ne želi da je zaista, u celosti pročita. Zbog toga je Vladimir Lalić namerio da pred našim očima tu knjigu, ili bolje reći – enciklopediju, strpljivo prelista, jer neprijatnost koju stvara suočavanje sa sobom nije ni izbliza toliko nepodnošljiva kao konformističko tavorenje u ulozi koji bi nam dodelili drugi.

IZNUTRA I DUBLJE

(Crteži Vladimira Lalića u Galeriji „Haos”, Beograd, januar, 2014.)

Što je pripovedaču rečenica, a pesniku stih, to je crtaču linija. Ko nema svoju rečenicu, nema ni svoju priču, ko nema stih nema ni pesmu, a prepoznatljiva linija je i početak i kraj svakog neponovljivog crteža. Linija u crtežima Vladimira Lalića ima onu funkciju koju kapilar ima u ljudskom organizmu. Gusti splet kapilarnih linija sugeriše na trenutke jezovitu, a na trenutke grotesknu predstavu, bolje reći unutrašnju dramu čoveka našeg doba. Dabome, nije teško primetiti kako se na Lalićevim crtežima odvijaju naročiti časovi anatomije, kažem „naročiti” zato što na njima ruka koja hita za linijom, ne želi da pokaže, onako kako su to činili stari majstori, savršenstvo i lepotu funkcionisanja ljudskog tela, već da, suprotno tome – ukazivanjem na potpunu dekompoziciju i ustanovljenu freneziju unutrašnjih organa koji čine da izvesno vreme ostanemo u životu – posredno otkrije, bolje bi bilo reći: – dijagnostikuje, nimalo veselo stanje današnjeg homo erectusa.

To Lalićevo raskrivanje i čerečenje ljudskog tela, bez namere da se na kraju ustanovi sklad – jer ako bi bilo sklada ne bi bilo istine – čini njegove crteže, sa sporadičnim tragovima ranih traganja, mnogo više, i najviše, analitičnim, a tek manjim delom i narativnim slikarstvom. A u priči, u pesmi, i u vizuelnom činu koji pretenduju da budu dobri, da budu smislotvorni, konačno, da budu umetnost, suština nikada nije na površini, već „iznutra i dublje”, pa je zato i konstatacija da nam Vladimir Lalić nudi svoju verziju postapokaliptično osenčenih časova anatomije, sa jasnim alegorijskim ishodima, tek početak razumevanja doživljaja njegovih crteža. Oni, naime – osim što žele da izazovu incident u našem vidnom polju i da probude osećaj kako se sve vreme, pred njima, nalazimo pred ogledalom i pred skenerom, te da možda, ili u stvari, tada gledamo sebe i suočavamo se sa istinom dokle smo kao bića stigli, i u kakvom se okruženju nalazimo – svakako imaju i svoj prikriveniji, utoliko i složeniji, enigmatičniji razlog: – Lalićevi crteži, linijom koja dolazi direktno iz podsvesti ili sa jave gore od najkošmarnijih snova, materijalizuju neverbalne, dakle čisto slikarske, arhetipske sadržaje kolektivno i pojedinačno nesvesnog.

Slutim da je u psihoanalitično-anatomskim crtežima Vladimira Lalića najpre o tome reč, ako tu reči bilo šta mogu, jer sve je prepušteno liniji koja spontano otima od neizgovorljivog onoliko koliko joj je dato ili, ako tako hoćete, koliki je opseg talenta ruke iz kojih ta linija izvire. Simbolički potencijal Lalićevih pokadšto prekrcanih radova je velik, na njima se sudaraju znakovi koji ni ne žele da se vrate u stanje ravnoteže, ako su u njoj ikada i bili, već da, naprotiv, naglase taj kakofonični, pravo govoreći – haotični – sudar tehničkih artefakata, uveličanog insektarijuma ili umanjenog bestijarijuma i dekomponovanih delova ljudskog tela. Čovek jeste stvorio najsavršenije mašine: – još malo, još samo malo pa ćemo ovladati i moćima teleportovanja pomoću pametnih telefona, ali naša biološko-mentalna mašina, naše telo, i misao koja se u njemu rađa i postoji sa vrlo ograničenim rokom trajanja, nije u najboljem stanju, naprotiv.

Opisani doživljaj sveta sili Lalićevu ruku da izvlači upravo takve, grozničave linije, da bismo se, njihovim tragom, posledično suočili sa raskrivenom, demonizovanom istinom. Ni tu nije kraj, jer se u umetnosti, ma šta nam ona govorila ili nagoveštavala i bez obzira na izražajno sredstvo, mora javiti prosev vedrine, mora zaiskriti princip nade. Taj princip otkrivam u dva snažna simbolička znaka i, posebno, u jednom istom takvom, simboličnom, korenskom ljudskom gestu. Na svim Lalićevim crtežima dominira glava, koja, kakva god da je, ostaje prepoznatljiva i cela, sa uveličanim okom, što vodi zaključku da naša oročena misao i moralni nalog u nama, ma koliko izranjavljeni udarcima novoga doba, nisu izgubljeni. Tu je zatim čavao, zašiljeni klin koji nekada bije u živo meso, a nekada u prazno, što nas podseća da raspeće nije prošlo, već da je ono trajno stanje svakog čoveka u svakom vremenu, samo što u našem dobija još jednu dimenziju više, hoću reći: – milenijumski nesklad istorijskog vremena prelio se u nas i uzrokovao, sistemom kapilarnih spojenih sudova, nesklad u našem biću. Ali, uprkos tome, nismo zaboravili da istražujemo, da tragamo za spasenjem, najzad, ili na prvom mestu, nismo zaboravili da se stvaralački igramo.

Naravno, Lalićeva igra je u svojoj deformišućoj bespoštednosti, u demaskiranju svakojakih privida, u fiksiranju naših rastrojenih unutarnjih stanja, naše sveopšte pogubljenosti i njoj analogne anatomije, svakako crna, da crnja ne može biti, ali je – gle čuda! – ipak igra. A svaka igra iskupljuje.

Ana Bambić Kostov, Belgrade, July 2018.

Descending into the depths of human nature, Belgrade-based artist Vladimir Lalić has been culling the innermost qualities, secrets, and faults representing the true, unsightly face of a contemporary man. His unique approach to drawing allows him to create varied contemplative pieces experimenting throughout his continual practice. Presented in the exhibition indicatively entitled “Divulgence”, his latest works proceed to examine fallibility of the soul by introducing novel elements both into execution and form.

While developing an exhaustive, thematically cohesive body of work, Lalić created series of drawings, collages, and mixed media works gradually sharpening his peculiar visual language. At the center of his work, there is always a portrait, although this portraiture stays far from any concrete semblance. What he depicts is an inner likeness, one that is usually covered with socially acceptable strata of various masks we are all compelled to wear.

Still, Lalić’s revelations are not merely generic, universal pictures of anybody’s Dorian Gray. They are rather fierce, analytical delineations of different personality archetypes, built upon layers of images taken from the artist’s personal iconography. Recurring motifs – flies, eyes, pins, guts, feet, genitals and sexual references – are featured prominently throughout his body of work, supporting multiple meanings in each scene, and marking a particular trait or an allusion related to it, such as rot, depravity, different phobias, voyeurism, or compliance. Scarce use of color, especially red, serves to identify key features a composition and guide a focus towards its marrow. Such an approach allows Lalić’s draughtsmanship to shine, flaunting diverse textures, volumes, and shapes constructed with a dexterous line.

Looking at the entire artistic corpus Vladimir Lalić produced in the past five years, it’s easy to detect a consistent evolution in his expression. Rather than following a one-dimensional line of development, the structure of his works diverges into several directions, by growing from a single-figure analysis into a theatrical multi-figurative setup, or by introducing different media and materials such as collage, and sound. In his latest large-scale drawings, the artist prompts his model characters to interact, adding a new level of ridicule to the spectacle that can be read as a scrupulous social commentary.

On another level, Lalić presents an entirely new series of multimedia picture-objects by fusing print, drawing, and sound effects. Governed with the prevailing idea of divulging what is hidden within us and born out of experimentation with the material, these works epitomize the artist’s idea of the duality or even trinity concealed by the flesh. A plexiglass sheet with a strong drawing is juxtaposed to the printed, tinted background, allowing the small space in between to create shadows, while the two parts are aligned only from one angle. This highly symbolic visual superposition is further emphasized by a sonic background the artist recorded by mixing his own voice with different effects. Such eloquent pieces are therefore given a new, organic quality, an entire concert of cacophonous primitive chant that pulls the observer into the agony exposed by the image. By adding another physical layer to his already stratified work, Lalić makes a bold attempt in compressing the idea of human existence into one painful construct filtered through the prism of his own experience.

Relentless in scrutinizing inner conflicts, false morality, sexual and other repressions, Vladimir Lalić paints a dark allegory of contemporary society. However, these grim sights are not conjured to provoke depression. They are rather non-conformist statements, created to criticize and warn the observer pushing him to face his own weaknesses, to recognize his true self, and to, finally, come out pure in the end.