O grafikama Na otvorenom Filipa Misite

Serija grafika Filipa Misite pod nazivom Na otvorenom tematski obuhvata prostor prirode, nastojeći da ovaj koncept, shvaćen kao ideološki-posredovan, vrati u centar interesovanja umetničkog istraživanja. Istupanje iz aktuelnog i dosadašnjeg interesovanja za male narative i povratak novom ontološkom materijalizmu implicira potrebu da se označitelj prirode redefiniše i dekonstruiše kao mesto ideološkog.

Čini se da umetnik nastoji da ukaže na to da je priroda idealizovana apstrakcija, uvek percipirana sa distance, prostor koji je posredovan romantičarskim predstavama slobodnog i nekultivisanog. Ona je uvek izvan nas, fizički odvojena od posmatrača. Istovremeno, u državotvornom i birokratskom sistemu, priroda gotovo uvek biva shvaćena kao „rezervat neekspoloatisanog kapitala” (Morton 2007: 113)[1], a čak i kada su u pitanju zaštićeni prostori, i oni se nalaze u sistemu hijerarhije o kojem odlučuju zakonodavna tela vlasti. Priroda više ne postoji u svom čistom obliku, jer nad njom vlasništvo i proces njene transformacije gotovo uvek zavisi od regulatornih tela, bilo da ona podležu odlukama u okviru privatnog vlasništva ili republičkih projekata geoloških transformacija. U tom ključu možemo razumeti i preklapanje kompozicija organizacionih shema koje prostore prirode premrežavaju na umetnikovim grafikama.

Takođe, koncept mreže ukazuje na višeznačnost poimanja prirode, kako na teorijskom tako i na metodološkom planu. Počinjući od tačke i krećući se prema raspršenoj, rasterizovanoj formi, umetnik implicira neuhvatljivost i nerigidnost, shvatajući prirodu u stanju večitog fluksa. Umetničko delo je konstituisano kao mreža dekonstruisanih ćelija, magličaste forme iznova postaju konkretne, dok organizacione sheme istovremeno postižu obrnuti efekat, budući da njihova struktura ne preklapa pejzaže, već se nalazi u istoj ravni sa njima. Pri tom postupku, grafički znak nalazi se u fluksu vibracija, dok njegova rotacija iscrtava formu prikazanog motiva.

Priroda biva shvaćena kao mreža, kao porozno telo koje prožimaju subatomske čestice, životinje, čovek, oblaci, uragani, ili skup ljudi koji pripadaju nekoj organizaciji (vidi: Alajmo 2010: 107)[2], na taj način dekonstruišući čovečije i nečovečije kao odvojeno, potcrtavajući da oba funkcionišu kao deo jednog potpuno umreženog sistema kauzalnih odnosa. Ukazivanjem na kompleksnost ovih veza, ukida se distanca na kojoj se subjekt nalazi u odnosu na tradicionalni prikaz prirode kao pejzaža „uvek negde tamo.”

Prisustvo motiva oblaka – kompleksnost njihovih volumena i povremena amorfnost – simboliše proces transformacije i uslovljava ga prilikom recepcije. Vizuelna rastresitost nebeskih objekata čije su forme u konstantnom preobličavanju može se odnositi i na promenu klime. Naime, trag čovekovog uticaja na okruženje sastoji se u mikročesticama koje su prisutne u oblacima, a istovremeno prekrivaju krajolike koji se nalaze ispod njih, dodatno preispitujući dihotomije vidljivo/nevidljivo, organsko/neorgansko. Takođe, motivi fabričkih dimnjaka upotpunjuju angažovani narativ koji prožima umetnikov izraz, implicirajući zabrinutost za moguće posledice modifikacije klime u doba antropocena, kao i svest o kompleksnoj mreži koja utiče na klimu i koja je sačinjava.

Miroslav Ćurčić
Doktor filoloških nauka
Tehnološki institut u Kataru

[1] Morton 2007: T. Morton, Ecology without Nature: Rethinking Environmental Aesthetics, Cambridge: Harvard University Press

[2] Alajmo 2010: S. Alaimo, Bodily Natures: Science, Environment, and the Material Self, Bloomington: Indiana University Press