SLIKANJE SKRIVENOG – UMETNOST MILANA ALEKSIĆA

Ako kažem da je Milan Aleksić jedan od onih koji vraćaju dostojanstvo slici, pod tim nemam u vidu samo to da se naspram konceptualnih, performativnih i srodnih vizuelno-umetničkih i vizuelno-izvođačkih formi i strategija opredelio za sliku klasičnog formata i materijala, uz očuvanu figuraciju i sa primatom likovnosti naspram sveprožimajuće vizuelnosti, mislim na to da on svoju umetničku ideju i praksu zasniva na istraživanju same prirode slike, njenog odnosa prema realnosti, pa time i – putem slike – realnosti same. Slika je s jedne strane autonoman umetnički objekat, koji potpada pod kriterijume čiste likovnosti, ali i model spoznaje sveta u njegovoj dinamici i složenosti. Tumačenje i istraživanje sveta u Aleksićevim radovima nije posredovano literarizovanim ili kinematizovanim sredstvima, već sredstvima svojstvenim isključivo likovnoj umetnosti, odnosno likovnom formatiranju različitih vidova vizuelnosti i vizuelne percepcije.

Ovo u prvom redu podrazumeva umetničku samosvest, koja sliku ne svodi samo na preslikavanje zatečene i opažene realnosti, nego u nju upisuje i trenutak, vid i strukturu opažaja samog, koji zavisi kako od fizičkih i optičkih uslova našeg opažanja tako i od njegovog kulturnog konteksta, odnosno određene apriorne perceptivne i spoznajne sheme kojom pristupamo realnosti. U tom smislu, prizori predmetnog sveta koje razaznajemo na slikama, često su transformisani, izobličeni, deformisani u skladu sa opažajnim kontekstom ili kontekstom (medijskog ili metapredstavljačkog) posredovanja tog opažaja.

To posredovanje nije samo optičko-fizikalno i medijsko, kroz različite tehnološke kanale kojim se znakovno prenose vizuelne informacije i strukture, već je u njega upisan i kulturni kontekst, svojevrsna kultura pamćenja gotovo celokupne istorije umetnosti. U Aleksićevim radovima stoga vidimo reference na slikarska i vajarska umetnička dela prošlosti, ali i različite oblike vizuelnog predstavljanja, od ekranskog i digitalnog, do struktura poput digitalnog mapiranja, shematskih predstava sazvežđa i slično.

Ovo poigravanje mogućnostima slike i ljudske percepcije, sa naglašenim kulturnim kontekstom, Aleksićevim slikama, odnosno njegovom viđenju i umetničkom posredovanju realnosti daje izuzetan dinamizam, slojevitost, složenost i višeznačnost. On se u svojim slikama ne odriče predstavljanja i odgovornosti prema stvarnosti i njenoj spoznaji, našem učešću u njoj, ali svojim dinamizmom one uranjaju u nevidljive vidove i strane te stvarnosti, u strukturu stvarnosti same, koja se ne može razdvojiti od njene percepcije, i našeg, ljudskog učešća u njoj.

U tom smislu, iako to nije na prvi pogled vidljivo, Aleksićevo slikarstvo ima neka od obeležja sakralnog, onog koje ne samo da naznačavajući otkriva skrivene aspekte stvarnosti, nego nas poziva i na njihovu aktivnu percepciju, pa i učešće u njima. On po pravilu ne slika sakralne objekte, već predstavlja i uobličava na način koji priziva sakralno, otvara nas ka njemu i za njega. Ništa, dakle, ne postoji bez nas i našeg viđenja i delovanja, sama stvarnost, pa i ono što je u njenom korenu, ne može se razdvojiti od našeg prisustva i našeg učešća u njoj, kao što ni mi sami ne možemo postojati, a posebno ne kao ličnosti, bez ne samo te stvarnosti, već i onog skrivenog – zašto ne reći svetog – u njoj.

Slike same percepcije, njenog kulturnog konteksta, istorijski nagomilanih likovnih i vizuelnih predstava, izražena referencijalnost i metatekstualnost ovih slika ne zasićuje, ne zagađuje i ne banalizuje nego u osnovi pročišćava naš pogled na stvarnost, čisti nas od automatizama percepcije, predrasuda i površnosti, od duhovne lenjosti. Slike Milana Aleksića u tom smislu jesu jedna plemenita meditacija, askeza, pa i molitva, koja nas otvara za nepoznato i u buci sveta skriveno, i iz učmalosti i nasilnosti „sveta ovog” vodi nas ka stvarnostima koje će svako dovoljno pročišćeno srce prepoznati kao svoj istinski dom.

Tekst predgovora kataloga izložbe u galeriji „Bata Mihajlović“, Pančevo, održane u aprilu 2024.

Milan Aleksić „Prepoznavanje / slikanje skrivenog“ //”Recognition / Painting the Hidden”

Maja Beganović

Izložba je lepo smeštena u prostor i vidi se red i zamisao autora. „Milan na tradicionalan način radi analizu i traži sponu između tehnologije i prirode.“ Tim rečima otvorila je izložbu mlada kustoskinja u Galeriji Stara kapetanija u Zemunu.

Milan Aleksić, autor mlađe generacije, započinje slikati skulpture gde već postoji jedan prevod trodimenzionalnog medija u dvodimenzionalni, ali uvodi i momenat digitalne greške, odnosno rastera između prirode, tehnologije i platna. Kada bi se išlo unazad i kada bi se taj kod dao anulirati kao na „ctrl z“ mi bismo ponovo imali uvid u kompletnu sliku.

Ispod “grešaka” neki se radovi samo naziru dok u nekim drugim slika biva kropovana i digitalni trag nepravilnosti popunjava veću površinu slike… Mrak koji zrači sa pojedinih slika je mrak koji odslikava Milanovu percepciju realnosti i doslovno gušenja u istoj i na tim slikama “greške” uvode živost i stvaraju nove odnose. Aleksić materijalizuje i kesu i svileni veo prefinjenim potezima.

Takođe te digitalne nedoslednosti možemo posmatrati i kao Milanov iskorak u apstraktno slikarstvo jer one jesu slobodno odrađene, nisu prenete doslovno sa digitalnog medija…

Milan govori o distanci između prikaza stvarnosti i onog digitalnog, rastera virtuelnog prostora. U tim rasterima nalaze se kristalne strukture digitalnog materijala…

Aleksić referira na radove renesanse i osavremenjuje ih. Kroz taj postupak Milan priziva kulturološko nasleđe što slikama dodaje još jednu dubinu. One predstavljaju stvarnost, tehnološku grešku i kulturološko nasleđe. Ove slike upisuju u svoju strukturu i momenat samog pucanja ekrana. Poput baroknih predstava u kojima je po prvi put opredmećen trenutak, Milan hvata trenutak i produbljuje ga. Sada je trenutak podeljen na kristale, stakliće i delove koji jesu naša stvarnost. Da li je naša realnost greška ili niz kristalnih struktura koje dalje drže distancu u tom međuprostoru u kom su posmatrane, digitalna greška ili putokaz ka kristalnim vezama na distanci?

Izložbu možeta pogledati do 30.09.2024.

Tekst objavljen povodom izložbe u galeriji „Stara Kapetanija“, Beograd, održanoj u septembru 2024.