“Od drevnog, čudesnog kamenja složite stepenike budućnosti”
Nikolaj Rerih

Likovni umetnik, pesnik, Ivan Pavić izložbom Kosmos – Carstvo Nebesa sažima i rezimira svoje dosadašnje analize, “citirajući” svoja ranija vizeulna rešenja, on daje novu sintetičku interpretaciju stečenih iskustava. Osobenom retrospektivom, kojom se predstavlja ovom prilikom, umetnik otkriva opus građen od ciklusa, zasebnih, izdvojenih, ali koji se nadovezuju jedan na drugi i prožimaju se u logičkom sledu likovnog, ali i filozofskog istraživanja. Pavićevi ciklusi, proživljeni, protumačeni na nov način, potvrda su kontinuiteta, duhovnog napredovanja u beskonačnom usavršavanju na koje je umetnik osuđen.
Kontemplativni, introspektivni radovi Ivana Pavića, odišući uzdržanom decentnošću, samokontrolom i mirom, traže koncentraciju i budnost – angažovanost posmatrača kako bi sa njima ostvarili komunikaciju.
Bogatstvo tehnika koje umetnik koristi, od mozaika, direktno i indirektno slaganih, kombinovanih sa reljefom – objektom, ulja, radova na japanskom pirinčanom papiru, obogaćenih osobenom reljefnošću nastalom iz reakcije papira na vodu i boju, govori o širini njegovog pristupa i potrebi za istraživanjem, eksperimentom.
Lirskim osećajem za prirodu, precizan posmatrač, sjajan animalista, Pavić s lakoćom sažima formu i karakter životinje u simbol (vuk, jagnje, goveče, riba). Tumačeći složeni sistem zakonitosti i postulata prirode – Kosmosa, on se ne ograničava na hrišćansku simboliku, već iščitava i ono pagansko, prvobitno, iskonsko: značenje krsta je i Vaseljena – Univerzum. Hrišćanska ili semitska žrtva paljenica – jagnje, ovan, komunicira sa istočnjačkim samožrtvovanjem zeca.
Osim značenja, koja smo prihvatali učenjem – kao pripadnici određene civilizacije, kada u mozaiku Carstvo Nebesa vidimo prasliku Dobrog Pastira, Svetog Sergija Radonješkog, kome prilaze šumske zveri, Franje Asiškog, koji blagosilja životinje, ili slušamo Budinu propoved – simboli, kroz koje umetnik govori, poseduju i drevno značenje zapisano u genetskom kodu čovečanstva. Pavić se obraća i ovom nivou svesti ponirući u zajedničke temelje indoevropske kulture.
Neke slike ovog ciklusa možemo čitati kao mapu sveta: simboli su u središtu smisla, ali i vizuelnog dela slike, oko njih se simetrično, nekad koncentrično, gradi i razvija kompozicija, kao da im se može pristupiti sa svake strane, pozivaju nas da obilazimo oko njih, da uronimo u njih.
Na složenim kompozicijama u okeanu ispod Nebesa – Sunca, plove morska bića i “dubinske ribe” iz Pavićevog ranijeg ciklusa, zemlja je personifikovana predelima viđenim iz umetnikovog ateljea u ciklusima Godišnja doba i Fragmenti pejsaža, uzdignutim do univerzalnog simbola; u prisustvu večnog Plavog plamena spoznajemo da smo čestica Kosmosa.
Formirane minimumom sredstava, ispunjene zgusnutim smislom, bez suvišne naracije, uravnotežene, stroge, slike Ivana Pavića ispunjene su redom neophodnim da kosmički haos stvaralčkim procesom bude preveden u Carstvo nebesa. Umetnik – posvećenik traga za odgovorom na večita pitanja čovečanstva već u samom kreativnom činu nalazeći ispunjenje. Kosmos kroz Carstvo Nebesa, kao propoved u tišini, zrači sopstvenom energijom čije isijavanje gotovo fizički osećamo.

Jelena Mežinski Milovanović

(povodom izložbe slika, mozaika i radova na papiru “Kosmos – Carstvo Nebesa”, Galerija Ogranka SANU u Novom Sadu 2015.)