MARIJA TOŠKOVIĆ

Home | MARIJA TOŠKOVIĆ

„AKTOVI“

Marija Tošković

Rođena 1980. u Beogradu.
Akademiju likovnih umetnosti završila je u Portugalu, na Universidade de Évora.
Članica Udruženja portugalskih grafičara. Jedna od osnivača grafičkog ateljea Contraprova u Lisabonu. Članica ULUS-a.
Živi i radi u Lisabonu i Beogradu.

Rekli su

“U izvornom smislu „Bestijarijum” je enciklopedija života, odnosno zvijeri, kako realnih tako i mitoloških, imaginarnih začudnih koje pored opisa sadrže i vjerovanja u vezi sa određenim vrstama, a kasnije prerastaju čak i u izdanja sa implicitnim moralizatorskim poukama. Vremenom, pojam bestijarijuma prenosi se i u druge sfere života i vrlo često se koristi u kontekstu opisivanja kompleksne relacije čovjeka i animalnog u njemu i svega što iz te relacije može proizaći. Tema „Bestijarijuma” ima veoma dug vijek trajanja, od antike, preko srednjeg vijeka, modernog doba do danas, u savremenom svijetu veoma je aktuelna.

Bestijarijum” Marije Tošković na suptilan način povezuje one tanane linije, isprepletane u svakom čovjeku koji se lomi između nagona i razuma – onoga što bi iz unutarnjih dubina izašlo u sirovom obliku kao izvorna emocija i onoga što se podrazumijeva kao podobno ponašanje.

Njen svijet ljudi i životinja je u sinergiji, ona ne raspolučuje i ne odvaja da bi čovjek bio čovjek, a animalno u njemu nešto što treba ugušiti, sputati i sabiti. Njen čovjek je paradigma tih finih, kratkih prelaza koje suočavaju sa bestijanim prostorima u nama stvara. Iz tog suočavanja možemo doći do toga da samo kada se približimo našem unutranjem svijetu, spoznamo ga i prigrlimo, možemo biti slobodni.”

Ana Ivanović, istoričarka umetnosti

(govor sa otvaranja izložbe u Galeriji Josip Bepo Benković, Herceg Novi, jun 2017.)

BESTIJARIJUM MARIJE TOŠKOVIĆ

“…Moje oko je suviše blizu mene…I nisam ono što vidim…”

Bestijarijum Marije Tošković doživljavam kao umjetničku “polemiku” sa svijetom u pokušaju njegovog razotkrivanja, odgonetanja zapretanih kodova postanka/nestanka, rastakanja… u nešto što je nalik…što poprima obrise, asocira na ljudsko-životinjsku simbiozu, na neraskidivu vezu/ nit sa animalnim, instinktivnim, sa životom…

Vjerujem da djelimo iskustvo pogleda koje rezultira čitanjem životinjskog u ljudskom liku, izrazu, grimasi…kroz direktna poređenja i dodjeljivanja karakternih epiteta… Taj kontemplativni otklon u svijet bestijarijumskih, fluktuirajućih formi koje bestežinski lebde, rone, plove beskrajnim prostranstvima nepoznatog Marija koristi kao kontrapunkt za esencijalna pitanja KO SMO…ŠTO SMO..KUDA IDEMO…

Provokativna igra identitetima ukazuje na njihovu konzistentnu promjenljivost, na poprimanje željenih, na konsturisanje lažnih, na konstantnu dihotomiju ljudskog i životinjskog u čovjeku.

Gdje se krije granica koju ne smijemo preći, koji limiti naših izazova ne dozvoljavaju da prevlada bestijalno, zarad očuvanja ljudskog…Marijina nas lakoćom svoje krivudave, zmijolike linije provlači kroz koloplete vlastitih promišljanja bestijalnog svijeta, koji je, sasvim izvjesno,postao nesigurno, neizvjesno tle, “mutna voda” u kojoj da biste plivali morate ovladati posebnom “fenomenologijom disanja”.

Ljudi maske, duhovi, sjenke, amorfne, hibridne, lelujave, bestežinske, forme, polu ljudi, polu životinje –ljudi ribe, ljudi ptice, odljuđeni ljudibesciljno tumaraju u panici, beznađu, začudu… mimolilaze se, susreću, prepliću u strahu, odsustvu empatije, u odsustvu sebe…

Umjetnica odvaja lice/masku od tijela-ta potreba za distancom pogleda, za fizičkim otklonom ne bi li se zadobila objektivna vizura perceptivnog poimanja produkuje multiplicirana lica, dvoglave spodobe, repetitivne slike koje ne želimo da vidimo…Rudimentarni organi, udovi, pokreću isprazne, ameboidne strukture koje se niotkuda pojavljuju. Ipak, prisutna je neraskidiva korelacija…ne možemo pobjeći od sebe raznih, drugačijih, animalnih, vlastitog arhetipa.

Zavodljivo migoljenje Marijine linije, obujma i tvori nova lica – prototipe karaktera, sakupljenih u svojevrsan katalog mnemografskih zapisa, lucidnih, iskričavih iskoraka u nedodirljivi svijet nepoznatog…

Ovaj krivudavi, lelujavi “onirički delirijum” zapravo je opomena…potreba da se zapitamo, da oslušnemo, osvjestimo i pokušamo sačuvati jedini mogućim istiniti iskaz/odraz/identitet – prirodu u nama/oko nas…

Anastazija Miranović, istoričarka umetnosti i likovna kritičarka

(tekst publikovan u katalogu izložbe Bestiarijum, Centar savremene umjetnosti Crne Gore, Podgorica, februar 2017.)

KREATIVNE PLIME MARIJE TOŠKOVIĆ

Nakon ciklusa „Bestijarijum“, kojim se, prvi put, 2016. godine, predstavila crnogrskoj publici u Perastu i Podgorici, Marija Tošković nam predočava svoja najnovija umjetnička ostvarenja – seriju crteža tušem, inspirativnog naziva – „Plime“.

Novi Marijini radovi se kreativno – semantički nadovezuju na pređašnje, jer, zapravo, razrađuju opštu temu kojom se umjetnica kontinuirano bavi – pitanjima čovjeka, života, postanja –filosofskim pitanjima kao krucijalnim temama svake angažovane umjetnosti.

Krug/kružnica, jedna od osnovnih, savršenih geometrijskih/priodnih formi, simbolizuje procesualnost počinjanja i zatvaranja određenih dešavanja u svijetu koji nas okružuje/i našim unutarnjim svjetovima, kao cikličkih činova života koji postupnošću svojih razvojnih faza produkuju djelo/plod.

Marijina kreativna preokupacija u novim radovim je upravo procesualnost koja dovodi do krajnjeg proizvoda – do zrelog ploda spremnog za darivanje/hranjenje, ploda koji će svojim zrijenjem, pokrenuti novi proces sazrijevanja. Postupak/postupnost promjena, forme, sadržaja i kolorita, rast i razvoj, čudesni osjećaj punoće, nadiranja/nadimanja, prelivanja, konveksnog, oblog dovodi do plime osjećanja, ljepote stvaranja svega u prirodi što ima svoj početak i kraj…Ono što se dešava između ta dva stanja je zamamno, nadrealno, gotovo fantastično, istovremeno, već vjekovima prisutno, tako prirodno i podrazumijevajuće, i dešava se nekako pored/mimo nas.

Ženski /muški aktovi, plodonosno drveće, animalni svjet isprepletan i prožet zrelim plodovima što vise na otežalim granama/padaju, daruju nektar života, postaju hranljivi činom odvajanja, dajući priliku začetku novih… Proces se nastavlja. Otuda na Marijinim radovima susrećemo taktilnu, mekoću ljepote otežalih plodova, atmosferu toplih, plodonosnih kiša, ljenost zrijenja, sporost i mistiku juga, pomalo Bodlera i Nerude. Putena usta, obnažene grudi, ruke koje pridržavaju/drže tek ubrale, zrele darove prirode. Tanani, delikatni trenuci odvajanja, prelaska iz jednog u drugo stanje, nose sobom dramatiku promjena, ali i nježnost, krhost drugog/drugačijeg stanja.

Sugestivnošću crteža koji je, istovremno, lak i puten, potentan i prozračan, Marija donosi plime procesa koji se odvijaju u nama i oko nas… prelivaju osjećanja, nose bujicu doživljaja, sintetišu, kondezuju prirodu, jezik, znak. „Istina je da je zgušnjavanje smisla kružna, rekurzivna djelatnost, ona se odvija stepenima usavršavanja – gotovo nikada ne uspijeva od prve, zahtjeva ponovno oblikovanje…“

“Mi danas razlažemo nevinu, vječito varljivu prirodu i ponovo je sklapamo po svojoj volji. Providimo materijui neće dugo trebati kada ćemo kroz njene titrajne mase prolaziti rukom kao kroz vazduh…“

Dok ne budemo svjedoci tih stanja, Marija želi svojim crtežima zadržati otežale trenutke punoće, prelivanja, pretakanja, plime… osjećanja, smisla, života…

Anastazija Miranović, istoričarka umetnosti i likovna kritičarka

(tekst publikovan u katalogu izložbe Plime u Galeriji Ljetnjikovca Buća, Centar za Kulturu Tivat, jul 2017.)

„Vraćajući se čistoći osećanja, grafici, tom starom i plemenitom procesu istraživanja umetničkog izraza, Marija Tošković je pokazala energiju i sposobnost da, bez formalnih predrasuda, iscrpi netaknute prostore jedne stvarnosti koja se ne može posmatrati golim okom. Može se, međutim, zapaziti da je instinkt i inteligencija vode ka ironiji i fantastici, gde joj bolni otisak linije i mrlje, skoro mišićav, dozvoljava da se oslobodi boja i rastegne oblike do granica ekspresionizma i nadrealizma, postavljajući njen likovni izraz u centar transmodernizma. ”

Dr. José Artur Moreira Pacheco, 2008.

Dizajner i istraživač u oblasti istorije grafičkih umetnosti i štampe u Portugaliji

„Vizuelna celina u radu Marije Tošković je ujedno i arhetipska: prevazilazeći drvo života, ona predstavlja kosmički kontinuitet vlasi koje se, mataforički i metonimički, zmijski vijugaju, gde kosa postaje velika kao ceo svet, oslikavajući nezadrživu nit kosmičkog zapleta koji tka sve, pa i nas same, i uokvirujući sudbinu jedne određene ljudske grupe.

(…)

Kako kontemplirati obim jedne panorame dubine, koja svojim ekstremima dotiče transcendentalno? Ne samodovoljnom vizijom dobroćudnih monstruma, već pogledom koji je isti kao i onaj na licima koje posmatramo: pogledom koji ih, u jednoj određenoj svečanosti i nepristrasnosti, vidi kao ono što jesu, sa kojim i umetnica poštuje izranjanje njihovih začuđenih izraza na velikom licu sveta, sagledajući ih kao bića živa i stvorena od svega pa i od njih samih, koja su vidljiva misterija i kaleidoskop koji proširuje granice ljudskosti. Što se tiče transcendencije u radu Marije Tošković, ona ne ostaje izvan domašaja, već predstavlja onu sa kojom se susrećemo.”

Dr. José Manuel Martins, 2008.

Profesor i istraživač u oblasti estetike i filozofije religije

(za katalog izložbe Marije Tošković u Udruženju portugalskih grafičara ( Cooperativa dos Gravadores Portugueses, Lisabon)

MEANDRI MARIJE TOŠKOVIĆ

Pitanje koje zaokuplja naše doba je da li živimo u svijetu simbola ili svijet simbola živi u nama.

Čovjek, od kako ga ima, pokušava da odgonetne rebus koji, kao voda u svom toku, leži u skrivenim nepoznatim meandrima.

Meandri su Arijadnine niti koje laviraju prostranstvom u susret vjetru i obrisima sudbine.

Simboli se ne daju definisati. Njima je u naravi da razbijaju čvrste okvire i da spajaju krajnosti u jedinstvenu viziju – takva je i postavka “MEANDRI” Marije Tošković. Postavka koja se ne da uokviriti. Marijina vodena tijela, kao simboli, “otkrivaju skrivajući i skrivaju otkrivajući”…

Pored ostalog, voda je simbol beskonačnih mogućnosti, prima materia, simbol yin principa, ali i simbol blagoslova i duhovnog života. Ona je veliki majstor očišćenja i oblikovanja. Možda joj je najsličnija muzika.

Zahvaljujući smjelim idejnim i melodijskim rješenjima, kako naglašava kritičar Paul Beker ističući četiri stava: borba, nada, očajanje, pobjeda… Peta Betovenova simfonija postala je „Simfonija sudbine“. U njoj je postignuto gotovo do danas neprevaziđeno jedinstvo oblika i sadržaja, uprkos nespremnosti publike onog doba da to odmah prepozna i prihvati.

Možda, kada je riječ o “Meandrima” Marije Tošković, u grafičkom prikazu lica i toka vode, onog očekivanog i, onog neočekivanog, iza okuke, možemo prepoznati iste elemente koje Beker vezuje za Petu simfoniju, otiske borbe i nade u dubokim tjesnacima očajanja, i kao pod presom, obrise, oku nedostupnih, prisojnih strana obala i bjelina.

Na kraju da parafraziramo umjetnicu:

Meandri su krivine koje rijeka opisuje svojim tokom, ona se prilagođava, nalazi novi put kroz predele, brza ili usporava…kao u muzici, iznova se vraća svojoj temi, ponavljajući je svaki put na drugačiji način.

Meandri krivudaju predjelima, oni su oko nas i u nama.

Milun Lutovac

(povodom izložbe u Galeriji Velimir A. Leković, u okviru 30. Jubilarnog Barskog Ljetopisa, Bar, avgust 2017.)

Iz galerije

O Nama:

Autor:

Galerija