Misterija je osnovni element svake umetnosti
Bunjuel
I
Večno se ponavljaju pitanja: Ko smo? Šta smo? Odakle dolazimo? Kuda idemo? I/ili koliko naše poreklo utiče na našu individuaciju, izbore, emocije?… Koliko sami profilišemo identitet, matrice ponašanja i sopstvena uporišta – u ostvarenosti, kreativnosti, afinitetima, personalnosti?… Kako promena životne sredine i duhovnog miljea deluje na individuu, posebno na stvaralačko biće? Životna praksa upućuje na premisu da je sve proces.
U slučaju Ranke Lučić Janković i njene umetnosti pratimo „sliku povezanog procesa“ jer ona postoji u temelju njene ličnosti, u solidnom umetničkom obrazovanju i građanskom (i porodičnom) vaspitanju, u balansu inteligencije i intuicije, vaspitanoj imaginaciji, u validnom ženskom principu i senzibilnoj prirodi, u iskrenoj empatiji i razvijenoj emocionalnoj inteligenciji, a pre svega u profesionalnosti.
Tokom protekle tri decenije, u voljnim i nevoljnim okolnostima, savlađujući životne i umetničke veštine, Ranka Lučić Janković ponavljala je putovanja (i selidbe) od Sarajeva do Beograda, pa od Beograda do Sarajeva da bi napokon Beograd označila kao svoju stvaralačku bazu i stalno boravište. Može se reći da je “bljesak srećne sigurnosti“ i „velikog učenja“ predstavljao njen (poslovno porodični) boravak u Kini, a ovo privremeno uporište referisalo se na različite aspekte njenog života i kreativnih aktivnosti. Otvorenost da sazna novo u drevnoj azijskoj kulturi i u tome prepozna znake bliske sopstvenoj stvaralačkoj estetici i etici kulminirala je značajnim ciklusima novih grafika. Nastale po povratku iz Pekinga, tokom nekoliko proteklih godina, grafike, nosioci novih idejnih i vizuelnih senzacija, još ubedljivije su je pozicionirale na nacionalnoj sceni među jake autorske pojave. Snagom svog stvaralačkog ubeđenja i talenta ona je jedna od onih autora pred čijim radom se ukidaju predrasude o medijskim konvencijama i njihovom zastarevanju, kao što se danas gleda i na klasične grafičke postupke.

II
Snažnim psihološkim učinkom pojedinih boja, posebno crvene koja ostavlja dubok utisak – crvena boja Kine (i autorkin znak) – niveliše se energetski potencijal ovih grafičkih celina. Pored uvođenja purpurne crvene u rad, Ranka Lučić Janković prostor čita na jedan drugačiji način u odnosu na prethodne mirnije stvaralačke faze. I kao u Velikom prasku, sada se rađa prostor kosmičkih tajni definisan kao polje dramskog susreta Crvene i Crne. Dramu tog susreta prati fenomen kristalizacije koja je vizuelizovana u op-artisitčkom ritmu ponavljanjem prizmolikih elemenata. U isto vreme, razuđenim efektima vibrantnih optičkih deformacija animirano je pažljivo strukturisano polje koje isijavanjem crvene svetlosti sugeriše iluziju treće dimenzije. Upadljiva linija spiralnog ili drugog označavajućeg crteža uznemirava svojom frenetičnošću fino pulsirajući grafički otisak. Deo ove koncepcije su i pasaži gotovo transparentnih vrednosti koje utišavaju zgusnuto bazično crtačko tkanje. I nazivima radova – „Put Kvazara“ (posvećen nebeskom telu u nastajanju koje zrači crvenu svetlost) ili „Crveni Argo“ (asocira na nebesko telo jakih magnetnih amplituda) ili još poetičniji nazivi grafika „Uhvaćena svetlost“, „Poljubac“, „Miris noći“ ili „Čuvari zvezda“ – referiraju na plastički kvalitet kompozicije i njenu ekspresiju. Uz to je autorkina cerebralno-emotivna priroda nagrađena i majstorskom veštinom u zahtevnim tehničko-tehnološkim realizacijama radova. Sinergija ove bogate optičko-grafičke iluzije i autorske lucidnosti i temperamenta asocira na idejne koncepte „Gnezda“ ili „Ledene kocke“, arhitektonskih čuda projektovanih za Olimpijadu u Pekingu. Mada su ovi grafički radovi mišljeni i stvoreni pre grandioznih objekata, repeticije saća i/ili umrežavanja predstavljaju jedan od matričnih znakova duha vremena.

III
Može se reći da su u poetskom izrazu Ranke Lučić Janković srećno sublimisana pluralistička iskustva stečena tokom školovanja na akademijama u Sarajevu i Beogradu. U početku, likovna morfologija njenog rada bila je zasnovana na jednostavnoj i čitljivoj figuraciji („Sepeti“, „Trnke“) da bi u sledećoj deceniji dostigla izvestan stepen asocijativne apstrakcije koja je upućivala ka novim rešenjima. Očito, logične promene su se dogodile upravo u ovoj deceniji, najupadljivije u novim radovima; ukinuta je doza asocijativnosti, a uritmovani energetski koncentrat svojim unutrašnjim kvalitetom dominira čitavom kompozicijom. U prepoznatljivoj ortografiji Ranka Janković gradi mrežasto, živo i pulsirajuće crtačko tkivo čiji senzibilitet i frekvenciju određuje baršunasta linija suve igle. Isto tako, temperaturu prividno jednostavne kompozicije balansiraju zasićeni i transparentni pasaži, arhitektonika prostora, njegova sferična dubina i svetlo, izvori i uviri, tekstura znaka, a njena plastička materijalizacija optički je bliska varijaciji modula vazarelijevskog roda. Deo stvaralačkog koncepta ovih grafika su i bojene vrednosti upadljive u sukobu vatreno energične crvene sa vitalno elegantnim crnim. Sugestiju plastičkog prostora i njihovu pulisrajuću materiju naglašavaju upadljive linije živih crtačkih sekvenci čiji tok i ritam, kao zaustavljena misao, fokusira vizuelni događaj i vrhunac njegovog zgusnutog sadržaja.
U službi ovog razvijenog idejnog koncepta očito je superiorno vladanje grafičkim medijem i njegovim finesama. Estetski, vizuelni i energetski potencijal novih radova Ranke Lučić Janković deo su kompleksnog stvaralačkog sistema koji potvrđuje stvaralačku zrelost utemeljenu na dobro temperovanom stanju duha i intelekta.

Ljiljana Ćinkul