Nagrada za crtež – Hod u nezaborav profesora Vladimira Veličkovića 

(…) Tamara Žderić, dobitnica tri nagrade za crtež, bavi se klasičnim crtačkim zapisima, rađenim tušem i perom, brižljivo tretirajući prostor, oblike smeštene u njemu i kontrast u odnosu na pozadinu. Tačke, crte, znakovi upotpunjuju kompoziciju i doprinose čistoti likovnog postupka. U ovom obezljuđenom i ubrzanom svetu, retko sebi dozvoljavamo da se bavimo sitnicama koje nas okružuju, a to upravo čini Tamara u svojim crtežima naglašene linearnosti, bilo da nam predstavlja elemente mrtvih priroda, zdele sa uljanim četkama i olovkama, saksije sa kaktusima ili klovnove. Doživljavajući taj jednostavni svet svom dubinom svoga senzibilnog bića, ova umetnica i dalje traga za jedva vidljivim i otkriva svetove metafizičkog aspekta, koji čine celovitost naše egzistencije. Njeni kaktusi su simbol njenog istrajavanja na tom putu. Nagrada ju je podstakla da se i dalje bavi crtežom i ona je nastavila da stvara kao da se igra na najlepši mogući način. Ubrzo je dobila i drugu značajnu nagradu Grada Beograda. (…)

Borka Božović
(deo predgovora iz kataloga izložbe “10 godina nagrade za crtež Fonda Vladimir Veličković”, Kuća legata, Beograd, decembar 2019 – januar 2020.)

Delovanje Tamare Žderić, slikarke i grafičarke, na savremenoj likovnoj sceni u znaku je vitalnog kontinuiteta u stvaralačkoj produkciji i aktivnog učešća u galerijskim izlagačkim programima. Osobeni autorski koncept i prepoznatljiv rukopis, koji mlada autorka gradi i neguje pre svega u domenu crteža, umetnička kritika je vrednovala što potvrđuju i referentne nagrade. Posvećenost grafizmu kao načinu promišljanja forme je stvaralački credo na kome počiva njena likovna poetika, a uverenjem u iskrenost i nepatvorenost crteža kao likovne vrste umetnica afirmiše Engrovu tezu o crtežu kao izrazu poštenja umetnosti. U okviru klasičnog crtačkog prosedea, pre svega upotrebom olovke i tuša, Tamara istražuje različite vidove ekspresije, kroz naglaženu linearnost i ornamentalne ritmove ili slikarsko oblikovanje volumena. Kada govorimo o tematskom repertoaru i svetu ideja koji okupiraju njenu stvaralačku imaginaciju, može se reći, da se kreće linijom umetničke indukcije, od konkretnog i pojedinačnog ka opštem, od najbližeg intimnog okruženja ka pitanjima koja tangiraju polje metafizike, bilo da su polazište kadrovi enterijera ili njegovi fragmenti odnosno pojedinačni predmeti. Studioznim analitičkim pristupom umetnica ispituje materiju i teksturu odabranog motiva, vraća mu se i personifikuje ga kao dobrog sagovornika u likovnim dijalozima o pitanjima duha i sopstva. Ciklusom Klovnovi Tamara se približava bratstvu velikana koji su stihom, linijom ili glasom i pokretom kroz lik komedijaša govorili o svojim emocijama, upitnostima i patnjama sveta – od Šekspirovog Jorika, preko Vatoovog Žila, Leonkavalovih Pajaca, Derenovih Arlekina i klovnova Lukijana do intrigantnog Džokera iz nedavne ekranizacije ovog strip anti-heroja. U sadašnjem vremenu čije je jedno od obeležja maska, Tamarini crteži klovnova – figura skrivenog/maskiranog identiteta – nose i obeležje personalne projekcije aktuelnih egzistencijalnih i društvenih fenomena. Budući da njeno mimetičko polazište nije ljudski lik/figura već jedna lutka, u autorskoj interpretaciji pomenutih fenomena produbljuje se slojevitost, polivalentnost i naglašavaju teatralni efekti drame ljudskog apsurda. Poput lica i naličja u konstantnom previranju su detinja ljupkost i hladna serioznost, razdragana melodična buka i težak kosmički muk, životna radost i rezignacija, nehaj lakrdijaša i melanholija mudraca, epikurejska lakoća i nelagoda beketovskih situacija bezizlaza, istina i iluzija, prisustvo i odsustvo Čoveka. Lutka kao ogledalo samospoznaje podseća i na simbolički motiv lutke-marionete iz magičnog filmskog ostvarenja „Veronikin dvostruki život“ poljskog reditelja Kšištofa Kješlovskog. Da li i Tamara Žderić kao i junakinja filma pokušava da pronikne do nedostajućeg, drugog Ja? Da li su pojmovi/koncepti poput Unheimlich i Doppelgänger neki od mogućih ključeva za tajne i zagonetke ovih vizuelnih refleksija? Da li postupak repetitivnosti govori u prilog ideji da se nevidljivi tok stvarnosti otkriva u pukotina uzastopnih prostornih i vremenskih sekvenci ili pak potvrđuje tezu o spoznaji koja nije ishodište već sam proces? Da li u novim radovima redukovanjem kompozicionog mnoštva, pročišćenjem od suvišnih ukrasa i svođenjem oblika na suptilne valerske gradacije, umetnica svojevrsnim likovnim umivanjem želi da osveži vremenom potisnuta sećanja na Lik detinjstva? Katkad naivni i bezazleni ili uznemirujući, Tamarini klovnovi u sebi podjednako nose strah Čoveka od suočavanja sa sobom/svetom, isto koliko i okrepljujuću nadu i žudnju za toplinom utočišta u izgubljenom dobu nevinosti.

Miroslav Sapundžić
januar 2021.